Goede bedoelingen
24-03-2025
Spiritueel georiënteerde tijdschriften benadrukken vaak het belang van positiviteit en het uitgaan van goede bedoelingen. Maar hoe goed zijn onze bedoelingen werkelijk? En wat willen we echt bijdragen aan een 'betere wereld'?
Een veelgehoorde opvatting is dat vrouwen aan de macht meer vrede zouden brengen. Mannen komen van Mars, de god van oorlog, en vrouwen van Venus, de godin van liefde en vrede. Dictators zijn meestal mannen: Julius Caesar, Mussolini, Hitler, enzovoort. Maar om dictator genoemd te worden, moet je aan bepaalde kenmerken voldoen. Sommigen krijgen pas postuum dit label, zoals Stalin en Mao Zedong.
Democratisch gekozen leiders als Poetin en Orban blijven formeel buiten schot. Verkiezingsfraude en het uitschakelen van tegenstanders houden hun macht in stand. Erdogan liet afgelopen weekend de burgemeester van Istanbul opsluiten op verdenking van corruptie en terrorisme.
Het psychologisch portret van dictators fascineert mij. Ze zien zichzelf vaak als een nieuwe Messias met een supermissie. Ze zijn intelligent, meedogenloos, narcistisch en behept met grootheidswaanzin. Het Stanford Prison Experiment suggereert echter dat in de juiste omstandigheden iedereen tot machtsmisbruik kan vervallen.
Sommige dictators winnen via verkiezingen, beloven een betere toekomst en breken dan de democratie af. Als ze economische groei bieden, blijven volgers tevreden. Maar angst is een krachtig wapen: een vijandbeeld mobiliseert volgelingen en houdt hen in het gareel. Wie kritisch is, wordt verdacht gemaakt.
Dictators slagen omdat ze machtige bondgenoten vinden en instituties ondermijnen. Komt er massaal verzet vanuit mensen met goede bedoelingen? Of winnen opportunisten, die zich conformeren om te overleven? Zullen mensen met goede bedoelingen massaal opstaan om een dictator tegen te houden? Of zullen ze elkaar uiteindelijk aangeven uit lijfsbehoud?
Zonder volgers zijn leiders niets. Economische voorspoed is voldoende om een volk tevreden te houden. Als mensen maar kunnen consumeren en zich niet bedreigd voelen doordat anderen hen de kaas van het brood eten. Azielzoekers schijnen daar goed in te zijn...
Elke historische omwenteling kent een aanloop. Kan ontregeling iets goeds brengen? Ik hoop: bewustzijn. De gedachte dat we nooit meer hetzelfde willen meemaken. Maar ook dat we ons verantwoordelijk weten voor onze eigen keuzes.
Hoeveel goede bedoelingen zijn er nodig om een oorlog te voorkomen?